Среќата, онака како што е замислена барем во последните 1000 години во Западната филозофија, е проблем. За античките Грци, среќата била само еден дел од „Еудаимонија“, генерален човечки процут кој мора да се развива заедно со етиката, личниот развој и општествената и граѓанската должност, со цел животот да има цел и значење. Д-р Нико Роуз нè потсетува дека овој концепт е целосен контраст на Хедонија (или „хедонизам“), што се однесува само на личното задоволство и уживање, од она во кое се впуштале многу антички тирани.

Ова не се термини кои меѓусебно се исклучуваат. Роуз вели: „Значајните искуства може навистина да донесат задоволство и грижата за себе дефинитивно додава значење во нашите животи.“ Но, тој предупредува: „Ние треба да се воздржиме од изедначувањето на трагањето по хедонија со површност.“

Проблемот, онака како што античките Грци го разбирале, како и поддржувачите на позитивна психологија како Џонатан Хајт и основачот Мартин Селигман, е дека субјективната среќа за некои луѓе може да значи длабока несреќа или тиранија за други луѓе. Може да значи ситничавост, апатија или емоционална незрелост, квалитети кои можеби сами по себе не се неморални, но дефинитивно се непријатни и општествено корозивни.

Но, на друг начин може да ја разгледаме разликата помеѓу Хедонија и Еудаимонија. Мејтју Пианалто од „Филозофија сега“ зборува за разликата помеѓу „психолошкиот и филозофскиот концепт на среќа“:

„Кога среќата е изедначена со субјективната благосостојба, излегува дека поголемиот дел од луѓето се релативно среќни. Аристотел и останатите филозофи, не биле многу загрижени за релативната или субјективната среќа – тие сакале да знаат кои би биле објективните карактеристики на вистински среќниот живот. Античките навлегувања и истражувања на природата на добриот живот всушност биле истражувања и навлегување во природата на најдобриот живот. Па така, кога различни грчки филозофи препорачувале негување на доблеста за да се живее среќно, и со оглед на тоа дека зборот кој ние го преведуваме како „доблест“, всушност значи „извонредност“, античките Грци всушност ни кажувале дека најсреќниот (и најдобриот) живот е најизвонредниот живот.“

Дали оваа морализација навистина е потребна за човековото процутување и дали навистина промовира супериорна форма на среќа? Или едноставно само воведува средства за контролирање на однесувањето на другите луѓе и срамејќи ги за нивниот наводен недостаток на доблест?

Ако му го поставите ова прашање на Албер Ками, тој би ви одговорил дека се работи за второто и секој што ја прочитал книгата „Странецот“ и размислувал за општествената принуда и притисок кои се опишани во книгата, вооопшто не би бил изненаден од тоа. Во краткото видео, кое можете да го видите подолу, Ками на својот мајчин француски јазик, прилично цврсто го наговестува својот став, со замислен дијалог кој одлично би „легнал“ во „Странецот“.

Во продолжение прочитајте го и преводот (кој е преведен од англиски јазик и се работи за слободен превод):

„Денес, среќата е како злостроство, никогаш не ја признавајте. Не кажувајте „Јас сум среќен“, инаку насекаде ќе слушате осудувања.“

„Аха, значи ти си среќен, млад човеку? А што правиме со сирачињата во Кашмир? Или лепрозните во Нов Зеланд кои не се „среќни“ како што велиш ти?“

„Да, што да се направи со лепрозните? Како да се ослободиме од нив како што би рекол Ионеско? И одеднаш, ние сме тажни како чепкалка за заби.“

Како што Марија Попова истакнува на страницата „Brain Pickings“, Ками ја смета оваа исфорсирана, речиси ригорозна, форма на несреќа за „самонаметнат затвор“.

Во едно писмо од 1956 година испратено на негов пријател кој бил во болница, Ками го изнел размислувањето за тоа како телото и умот заговараат во тага и среќа:

„Солидарноста на телата, заедништвото во центарот на смртното и страдалничко месо. Ние сме ова и ништо повеќе. Ние сме ова плус човечка генијалност во сите нејзини форми, од детето до Ајнштајн.

Не, не е понижувачки да се биде несреќен. Физичкото страдање понекогаш е понижувачко, но самото страдање на битието, не може да биде, затоа што тоа е животот… Она што мораш да го направиш сега не е ништо повеќе од тоа да живееш како сите останати. Ти, бидувајќи она што си, заслужуваш среќа, исполнетост каква што малку луѓе знаат.

Сепак, денес, оваа исполнетост не е мртва, таа е дел од животот и, да ѝ дадеме заслуга, владее со тебе, без оглед на тоа дали ти го сакаш тоа или не. Но, во деновите коишто доаѓаат, мора да живееш сам, со оваа дупка, ова болно сеќавање. Безживотноста која сите ја носиме во нас – и кога велам „нас“, мислам на оние кои не се искачени на врвот на среќата и кои болно се сеќаваат на еден друг вид на среќа која оди подалеку од сеќавањето.

Понекогаш, за насилните умови, најдоброто време е времето кое го откинуваме од работа, која е откината од времето. Несреќна страст.“

Дополнително, Албер Ками, во своите забелешки и тетратки размислувал и малку подлабоко. Во еден момент, тој пишува:

„Оскар Вајлд сакал да ја постави уметноста над сè останато. Но, големината на уметноста не е во тоа да се издигне над сè. Напротив, таа мора да се измеша со сè. Вајлд конечно го сфатил ова, благодарејќи на тагата. Но, вината на оваа ера е дека секогаш ѝ беше потребна тага и ограничување за да може да ѕирне во вистината која исто така може да се најде во среќата, кога срцето е достојно. Сервилен век.“

Ками подоцна повторно се навраќа на осмозата помеѓу физичкото и метафизичкото во еднo трогателно размислување на нашите самонаметнати затвори на несреќа:

„Не е точно дека срцето се троши, туку телото е она што ја создава оваа илузија.

Оние кои ги претпочитаат нивните принципи пред нивната среќа, тие одбиваат да бидат среќни надвор од нивните услови кои се чини дека ги прикачиле на нивната среќа. Ако тие изненадно се среќни, тие се наоѓаат себеси оневозможени, несреќни што се лишени од нивната несреќа.“

Во продолжение погледнете го и видеото во Ками зборува за среќата:

Извор 1.
Извор 2.