Шарл Бодлер е еден од најпознатите француски поети на сите времиња, чии стихови длабоко пленат и по толку многу време. Во продолжение прочитајте го одличниот текст на Јасна Ракиќевиќ за порталот „Култивиши се“ во кој зборува за поврзаноста на Бодлер, неговото творештво и Париз.

Бодлер го сместува потенцијалот на модерниот сензибилитет во просторот на големиот град, кој поетски го конституира во циклусите на „Париски слики“ и „Сплинот на Париз“. Во забрзаното време кое е карактеристично за еден таков град и во таква животна и креативна средина, наместо контемплација и осаменост, Бодлер бара уметникот да се вклучи во масата впечатоци што градот ги создава со своето мноштво и засилен и интензивен животен ритам.

(Извор на сликата: Liberiamo)

Како Бодлер го гледа градот?

Бодлер е урбан поет на урбаното искуство на светот. Во камената маса на градот, вели Хуго Фридрих, која на некој начин припаѓа на слободата на духот, чувствува некаков шарм и мистерии кои поетски можат да се разработат. Затоа, особеноста на современиот уметник е неговата способност во пустината на метрополата да гледа не само човечко распаѓање и пропаст, туку да ја почувствува дотогаш неоткриената убавина, која мора да содржи доза на бизарност, изненадување и неочекуваност.

Во стиховите на Бодлер, градот често се споредува со мравјалник; се инсистира на идејата за хаотична, избрзана и зафатена толпа, која може да предизвика широк спектар на амбивалентни впечатоци кај секој поединец: од една страна анонимност, во која се наоѓа проблемот на осаменост и отуѓеност, а од друга можноста за ослободување на чувствата. Толпата е, значи, амбивалентна, и заканувачка, но во неа учествува и поетот.

Градот претставува непречено создавање, неговите градби, метеж и звуци припаѓаат на царството на човекот, метрополата е одраз на човековата слобода. За Бодлер е важно да ги долови најразновидните аспекти на животот во градот, неговиот декор, минувачите, деталите, кои сите заедно прават, како што вели, „огромен резервоар на електрична енергија“, „повеќекратен живот и нестабилна љубов од сите елементи на животот“.

Бодлер ја прифаќа толпата и нејзините искуства, нарекувајќи ја „универзална заедница“. Неговата мисла се обидува да се идентификува со мислите на другите поединци. Имагинацијата на поетот не се задоволува само со оживување на внатрешниот живот на другиот, таа го пресоздава во форма на пороци и доблести, радост и страдање, набљудувајќи го туѓото минато:

На една минувачка

Минував низ улица во која врева цари.
Висока и танка, во црнина и тага,
една жена мина, лесно, со раката блага
држејќи го здолништето со везени шари,

благородна, вита, со извајани нозе.
Згрчен како лудак, лакомо го пиев
од нејзиното око во кое луња спие
на сласта што убива пијалакот грозен.

Молња… и потоа ноќ! Убавино што бегаш,
ти чиј што поглед сиот ме препороди сега,
зар нема да се видиме во времето што иде?

Доцна! Никогаш, можеби, веќе! Тоа крај е!
Ни твој кат јас знам, ни мој пат ти знаеш,
ти, што можев да те сакам, ти, што тоа го виде!

Поетот забележува и бројни промени во парискиот урбан пејзаж, што е последица на општествено-политичките промени поврзани со процутот на индустријата и буржоазијата. Од тоа се раѓа меланхоличната изјава „Париз се менува“ од песната „Лебед“. Во исто време, песната го поставува прашањето дали реконструкциите и уништувањето (урбаните реформи на Осман) се една од причините за расцепите и чувството на прогонство:

Париз се менува! Но, меланхолијата на окивата
Моето срце е исто! Нови згради, скелиња, камења,
Стари маала, сè ми е алегорија,
И драги спомени ми се потешки од карпи.

Париз носи уште една, темна страна. Во циклусот „Париски слики“, градот е претставен како непријателски и сфатен како зло, порок и бездна на човечките искуства, со кои е запознаен и самиот Бодлер. Приказната на По „Човекот од толпата“ влијаела на Бодлер и на идејата шетач да го забележува животот на толпата.

Во прошетките на поетот низ Париз, во неговото намерно мешање со париската толпа, се создаваат песните од „Париски слики“, како споменатата „Лебед“, „Еден минувач“, но и „Седум старци“, „Мали стари жени“, „Слепите“. Во песната „Мали стари жени“ низ мотивот на руина е прикажано постепеното исчезнување на градот, а носители на времето се стариците, со кои поетот се поистоветува и оживува нивната тага и болка:

Наборите на стариот главен град се жилави
Каде што сè, дури и ужасот, се менува во магија,
Роб на неговите фатални каприци, демнат непоколебливо
Некакви чудни, мили, изнемоштени суштества.

Бодлер вели дека „секому не му е дадено да се капе во толпата, да уживаш во толпата е вистинска уметност“. Во ова учество во толпата, шетачот наоѓа уникатно пијанство, препуштајќи се на задоволствата, занимањата, радостите и неволјите што ги дава случајот.

Набљудувачот, вели Бодлер, е принц кој насекаде ужива статус на инкогнито. Поетот ужива во можноста да биде која било личност по волја. Страста на уметникот се состои токму во соединувањето со светото, во сместувањето во мноштвото, во непостојаноста, во движењето. Да се ​​биде надвор од домот, а сепак да се чувствуваш како дома насекаде; да се види светот, да се биде во центарот на светот и да се остане скриен од светот, ова се едно од задоволствата на овие независни, страсни духови.

Извор.

Препев на песната „На една минувачка“: Влада Урошевиќ – извор.