Џорџ Орвел ми е еден од најинтересните писатели и мислители и затоа можеби сте забележале дека често се обидувам да пренесам негови анализи и размислувања, покрај неговите познати дела како како „1984“, „Животинска фарма“, „Никој и ништо во Париз и Лондон“ и други. Досега на блогот имавте можност да го прочитате и неговиот одличен есеј „За слободата на медиумите“ (кој од практични причини морав да го поделам во две објави, па така тука можете да го прочитате првиот дел, а тука вториот дел).

Покрај тоа, објавив осврт на Орвел на книгата „Ние“, како и осврт на Орвел на ужасната книга на Хитлер. Во таа насока, налетав на еден интересен есеј на Орвел, насловен како „Што е фашизам“, објавен во 1944 година во весникот „Трибјун“ во Велика Британија, а подоцна бил и објавен во книгата „Собрани есеи, новинарство и писма на Џорџ Орвел“ првпат објавена во 1968 година.

Во текстот се чувствува сериозноста и саркастичноста на Орвел, како и неговите описи кои служат да се утврди поентата и анализата. Интересно е да се видат неговите погледи во 1944 година во поглед на фашизмот и фактот дека е тешко да се открие вистинска дефиниција за фашист, користејќи примери како различни идеолошки групи меѓусебно се обвинуваат дека се „фашисти“, сакајќи да утврди дека јавноста не може да се договори околу самата дефиниција. Наместо да објаснувам, ќе ве оставам во продолжение да го прочитате целиот текст на македонски јазик, а најдолу имате линк кој ве води до оригиналниот текст на англиски јазик.

Од сите неодговорени прашања на нашето време, можеби најважното е: „Што е фашизам?“

Една од организациите за социјални истражувања во Америка неодамна го постави ова прашање на сто различни луѓе и доби одговори кои се движат од „чиста демократија“ до „чист дијаболизам“. Во оваа земја, ако го прашате просечниот мислител да го дефинира фашизмот, тој обично одговара со посочување на германскиот и италијанскиот режим. Но, ова е многу незадоволително, бидејќи дури и големите фашистички држави се разликуваат една од друга по структура и идеологија.

Не е лесно, на пример, да се стават Германија и Јапонија во иста рамка, а уште потешко е со некои од малите држави кои се опишуваат како фашистички. Обично се претпоставува, на пример, дека фашизмот е инхерентно воен, дека напредува во атмосфера на воена хистерија и дека може да ги реши своите економски проблеми само со подготовка за војна или освојувања на странски територии. Но, јасно е дека ова не важи, да речеме, за Португалија или за различните јужноамерикански диктатури. Или пак, се претпоставува дека антисемитизмот е еден од препознатливите белези на фашизмот; но некои фашистички движења не се антисемитски. Востановените контроверзии, кои одекнуваат со години во американските списанија, дури и не можеа да утврдат дали фашизмот е облик на капитализам или не. Но, сепак, кога го употребуваме терминот „фашизам“ за Германија или Јапонија или Италија на Мусолини, во голема мера знаеме на што се мисли.

Но во внатрешната политика, токму тука овој збор ја загуби и последната трага на значење. Зашто, ако ги истражите медиумите, ќе откриете дека речиси и да нема група на луѓе – особено не политичка партија или организирано тело од каков било вид – кои во последниве десетина години не биле обвинети дека се фашисти. Овде не зборувам за вербална употреба на терминот „фашист“. Зборувам за она што го видов во печатена форма. Сум видел зборовите „фашистички симпатизер“, или „со фашистичка тенденција“, или едноставно „фашист“, како со сета сериозност се применуваат на следните видови луѓе:

Конзервативци: Сите конзервативци, смирувачи или анти-смирувачи, субјективно се сметаат за профашисти. Британското владеење во Индија и колониите се смета дека не се разликува од нацизмот. Организациите кои можат да се наречат патриотски и традиционални се означени како криптофашистички или „фашистички настроени“. Примери се извидниците, Метрополитенската полиција, M.I.5, Британската легија. Клучна фраза: „Јавните училишта се расадник на фашизмот“.

Социјалисти: Бранителите на стариот капитализам (на пример, Сер Ернест Бен) тврдат дека социјализмот и фашизмот се иста работа. Некои католички новинари тврдат дека социјалистите биле главните соработници во земјите окупирани од нацистите. Истото обвинување од различен агол го упатува и Комунистичката партија за време на нејзините ултралевичарски фази. Во периодот од 1930 до 1935 година, „Дневниот работник“ вообичаено ја преименуваше Лабуристичката партија во Лабуристички фашисти. Ова го повторуваат и другите леви екстремисти како што се анархистите. Некои индиски националисти ги сметаат британските синдикати за фашистички организации.

Комунисти: Значајна школа на мислители (на пример, Раушнинг, Питер Дракер, Џејмс Бурнам, Ф. А. Фојгт) одбива да препознае разлика помеѓу нацистичкиот и советскиот режим и смета дека сите фашисти и комунисти имаат за цел приближно иста работа и дури до одреден степен истите луѓе. Водачите во „Тајмс“ (пред војната) ја нарекуваа СССР „фашистичка земја“. Повторно од поинаков агол ова го повторуваат анархистите и троцкистите.

Троцкисти: Комунистите ги обвинуваат троцкистите, т.е. самата организација на Троцки, дека се криптофашистичка организација со нацистичка плата. Ова беше широко распространето кај левицата за време на периодот на Народниот фронт. Во нивните ултрадесничарски фази, комунистите имаат тенденција да го применат истото обвинение за сите фракции кои се идеолошки полево од нив, на пр. Common Wealth или I.L.P.

Католици: Надвор од сопствените редови, Католичката црква речиси универзално се смета за профашистичка, и објективно и субјективно;

Противници на војната: Пацифистите и другите кои се против војната честопати се обвинети не само дека ги олеснуваат работите за Оската, туку и дека се обоени со профашистичко чувство.

Поддржувачи на војната: Противниците на војната обично го засноваат својот случај на тврдењето дека британскиот империјализам е полош од нацизмот и имаат тенденција да го користат терминот „фашист“ за секој што сака воена победа. Поддржувачите на Народната конвенција се приближија до тврдењето дека подготвеноста за спротивставување на нацистичката инвазија е знак на фашистички симпатии. Националната гарда беше осудена како фашистичка организација веднаш штом се појави. Дополнително, целата Левица има тенденција да го поистоветува милитаризмот со фашизмот. Политички свесните приватни војници речиси секогаш ги опишуваат своите офицери како „фашистички настроени“ или „природни фашисти“. Борбените школи, плукањето и полирањето, како и поздравувањето на офицерите се сметаат за погодни за фашизмот. Пред војната, приклучувањето кон Територијалите се сметаше за знак на фашистички тенденции. Регрутирањето и професионалната војска се осудувани како фашистички феномени.

Националистите: Национализмот универзално се смета за инхерентно фашистички, но ова се смета дека се однесува само на таквите национални движења што говорникот случајно не ги одобрува. Арапскиот национализам, полскиот национализам, финскиот национализам, Индиската конгресна партија, Муслиманската лига, ционизмот и И.Р.А. – припадниците на сите овие групи се опишани како фашисти, но не од истите луѓе.

***

Може да се види дека, онака како што се користи, зборот „фашизам“ е речиси целосно бесмислен. Во разговор, се разбира, се користи уште подиво и послободно отколку во печатените медиуми. Имам слушнато и дека се однесува на земјоделците, пазарџиите, социјалните кредити, физичкото казнување, ловот на лисици, борбите со бикови, Комитетот од 1922 година, Комитетот од 1941 година, Киплинг, Ганди, Чанг Кај Шек, хомосексуалноста, емисиите на Присли, Младинските хостели, астрологија, жени, кучиња и не знам уште што друго.

Сепак, под сета оваа збрка лежи еден вид на скриено значење. За почеток, јасно е дека има многу големи разлики, некои од нив лесно се истакнуваат и не е тешко да се објаснат, помеѓу режимите наречени фашистички и оние наречени демократски. Второ, ако „фашист“ значи „сочувство со Хитлер“, некои од обвинувањата што ги наведов погоре се очигледно многу пооправдани од другите. Трето, дури и луѓето кои непромислено го фрлаат зборот „фашист“ во секоја насока, во секој случај, му придаваат емотивно значење. Под „фашизам“ тие подразбираат, грубо кажано, нешто сурово, бескрупулозно, арогантно, опскурантистичко, антилиберално и антиработничко. Освен релативно малиот број фашистички симпатизери, речиси секој Англичанец би прифатил „силеџија“ како синоним за „фашист“. Тоа е најблиску до дефиниција што може да се најде за овој многу злоупотребуван збор.

Но, фашизмот е и политички и економски систем. Зошто тогаш не можеме да имаме јасна и општоприфатена дефиниција за тоа? За жал, ние нема да добиеме таква, барем сè уште не. Да се каже зашто тоа би траело предолго, во основа е затоа што е невозможно фашизмот да се дефинира задоволително без да се направат признанија што ниту самите фашисти, ниту конзервативците, ниту социјалистите од кој и да е тип, не се подготвени да ги направат. Сè што може да се направи во моментот е да се користи зборот со одредена доза на претпазливост и да не се деградира на ниво на пцовка, како што тоа обично се прави.

Извор.