Малкумина се оние што не слушнале за филмската екранизација на „Дина“, чиј прв дел излезе во 2021 година, а вториот дел на „Дина“ моментално е многу актуелен и направи вистински бум во кината ширум светот. Но, приказната на „Дина“ во однос на филмските екранизации не започнува тука. Поеднакво успешна беше и екранизацијата на Дејвид Линч од 1984 година. Но, дали сте ги читале книгите од серијалот? Дали го гледавте филмот? Доколку ве маѓепсаа филмовите, а сè уште не сте ги прочитале книгите, денес прочитајте зошто треба да го прочитате првиот роман од серијалот, за што се работи, а најдолу погледнете го одличното видео на ТED-Ed.

„Не смеам да се плашам. Стравот е убиец на умот. Стравот е малата смрт што носи целосно збришувањe“ – Франк Херберт, „Дина“

Една мајка и нејзиниот син патуваат низ бескрајна пустина. Облечени во специјални костуми залепени за нивната кожа што служат да ја исфрлуваат топлината и да ја рециклираат влагата, патниците не се загрижени дека ќе умрат од жед. Нивните стравови се многу поголеми. Тие се обидуваат да одат без ритам, дозволувајќи им на вибрациите на нивните чекори да се прилагодат на променливиот песок. Но, наскоро, звукот на пустината се задушува од сè погласно свиркање. Додека еден куп песок лета кон нив, нивното невообичаено одење се претвора во спринт. Двајцата се качуваат во блиската карпа, додека песочен црв долг 400 метри пробивно се распрскува од пустинското дно. Ова е светот на „Дина“.

Напишан од Френк Херберт и објавен во 1965 година, романот „Дина“ се одвива во далечната иднина, во која човештвото владее со ѕвездите во џиновската феудална империја. Овој средновековен мотив го надминува системот на владеење. За разлика од повеќето меѓуѕвездени научно-фантастични приказни, луѓето на Херберт ги освоиле ѕвездите без компјутери. По античката војна со роботите, човештвото забранило да се конструира каква било машина што е слична на „човечкиот ум“. Но, наместо да ја задуши нивната експанзија, овој указ ги принудува луѓето да еволуираат на зачудувачки начини – и тие стануваат биолошки компјутери, вештерки со моќи за предвидување и промислени вселенски пилоти. Членовите на овие супермоќни фракции се вработени во различни благородни куќи, и сите се натпреваруваат за моќ и нови планети што би ги додале на нивните кралства.

Но, речиси сите овие натчовечки вештини се потпираат на истиот скапоцен ресурс: зачинот. Оваа мистична тревка позната и како „меланж“ е од суштинско значење за сите патувања во вселената, што на одреден начин ја прави камен-темелник на галактичката економија. И расте само на пустинската планета Аракис, опасен и негостољубив свет чии домородни жители долго време се бунтуваат против империјата.

Пустинската планета Аракис, исто така позната и како Дина, е амбиентот и поставката на Херберт за романот, кој го следи Пол од благородната куќа Атреиди. Книгата започнува со тоа што на семејството на Пол му е доделена контролата на Дина како дел од деталниот заговор од нивните заколнати непријатели: садистичките робовладетели на куќата Харконен. Конфликтот меѓу овие куќи ја нарушува деликатната политичка рамнотежа на Аракис. Наскоро, Пол е катапултиран во средината на планетарна револуција, каде мора да се докаже дека е способен да води – и да преживее – во овој непријателски пустински свет.

Но, Аракис не е едноставно бескрајно море од песок. Херберт бил страстен екологист, кој поминал повеќе од пет години создавајќи го комплексниот екосистем на Дина. Планетата е преполна со климатски појаси и ветерни тунели кои ја обликувале нејзината карпеста топографија. Различни умерени зони произведуваат различна пустинска флора. И речиси секој елемент од екосистемот на Дина работи заедно за да го произведе суштинскиот извоз на планетата.

Херберт во своето градење на овој книжевен универзум вклучува и богата мрежа на филозофија и религија. Мајката на Пол, Џесика, е член на Бене Гесерит, древен култ на јасновидци што значително се потпира на зачини. Понекогаш нарекувани и „вештерки“ поради нивните мистериозни моќи, Бене Гесерит со милениуми функционира како влада во сенка во обид да го водат општеството кон просветлување. И Ментатите се речиси исто толку древни – човечки компјутери способни да обработуваат неверојатни количини на податоци. Иако Ментатите се бастиони на логиката и разумот, нивните резултати не се само пресметки, туку потоци на можности што постојано се менуваат. Сепак, ниту една група не е поцентрална за светот на „Дина“ од Фремените. Домородци на Аракис, тие се чувари на многуте тајни на планетата. Патувањето на Пол го води длабоко во ексклузивното братство на Фремен, каде мора да докаже дека е доверлив и дека можат да се потпрат на него, влегувајќи во низа на сè поубиствени предизвици.

Сите овие фракции имаат длабоки истории кои проникнуваат низ текстот, а Херберт исто така го вклучува тоа чувство за размер во структурата на книгата. Секое поглавје започнува со цитат од идната историска книга, потсетувајќи на елементи од настаните што допрво треба да се развијат. Книгата содржи и додатоци за вселената кои дополнително ја истражуваат историјата на Империјата; заедно со речник на зборови како „Гом џабар“ и „Шаи-Хулуд“.

Епската приказна на „Дина“ продолжува да се расплетува во текот на сагата од шест книги која опфаќа милениуми. Но, секоја приказна за иднината на Аракис започнува тука, онаку каде Пол следи пат кој е опасен, напорен и Пол е секогаш на работ да биде обземен од бурата што доаѓа.

Во продолжение погледнете го и одличното анимирано видео: